چرا به آذربایجان سرزمین آتش می گویند؟

اگر به نشان دولت آذربایجان دقت کنید، شعله‌ی قرمز رنگی را می‌بینید که در مرکز آن قرار گرفته است. همچنین «برج ‌های شعله» (Flame Towers) که یکی از دیدنی‌های معروف پایتخت این کشور یعنی شهر باکو به حساب می‌آید نیز در مرکز شهر واقع شده و از دور به شعله‌های آتش شباهت دارند. به نظرتان دلیل استفاده از آتش در ابعاد مختلف این کشور چیست؟ جمهوری آذربایجان در مجموع ارتباط تنگاتنگی با آتش دارد؛ تا جایی که حتی لقب سرزمین آتش ( ترکی آذربایجانی: Odlar Yurdu )  را به آن داده‌اند. اما هیچ می‌دانید دلیل آن چیست و چرا در میان این همه کشور، این لقب به آذربایجان داده شده است؟

آذربایجان باستان

کشور آذربایجان در دوران باستان، مکان اسرارآمیزی برای مردم به شمار می‌رفت. مردم در آن زمان عناصر طبیعی زمین، آتش، هوا و آب را می‌پرستیدند و حال فرض کنید چه تفکری راجع به کشوری داشتند که شعله‌های آتش اغلب از کوه‌ها و نواحی مختلف دریاهای آن بیرون می‌زد. همچنین دین زرتشت در ابتدا اهمیت بسیاری به آتش می‌داد و از نظرشان نمادی از روشنایی خرد و دانایی بود. آتشگاه که امروزه یکی از جاذبه های گردشگری آذربایجان به حساب می‌آید، در نزدیکی شهر باکو واقع شده و در آن زمان به مرکز عبادت و زیارت تبدیل شده بود؛ تا اینکه اعراب، اسلام را در قرن ۱۰ میلادی به این کشور آوردند و پیروان دین زرتشت نیز به نواحی شمال هند نقل مکان کردند.

آذربایجان، منابع عظیمی از نفت و گاز طبیعی زیرزمینی را در خود جای داده و از روی بعضی از نوشته‌ها که قدمتشان به ۲،۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد، می‌توان به این نتیجه رسید که استخراج نفت در آن زمان در شبه جزیره‌ی «آب شوران» آذربایجان انجام می‌گرفته است. همچنین ظاهراً در قرن ۵ میلادی، زبانه‌های آتش دیده شده که در قسمت‌های مختلف کشور در زمین شعله‌ور بوده‌اند. فشار بالا باعث می‌شود تا گازهای درون زمین از طریق شکاف‌ها و درزهای زمین بیرون بزنند؛ دقیقاً مانند نحوه‌ی روشن کردن اجاق گاز که با چرخاندن دستگیره‌ی گاز، گاز بیرون می‌زند و بعد از شعله‌ور شدن، تا زمانی که سوخت به آن برسد همچنان شعله‌ور می‌ماند.
این موضوع راجع به شعله‌های آتش آذربایجان در کوه‌ها و آتشکده‌های آن نیز صدق می‌کند. حجم زیادی از گازهای زیرزمینی به پوسته‌ی زمین می‌رسند و به دلایل گوناگونی شعله‌ور می‌شوند. این شعله تا زمانی که منبع گاز آن را تأمین کند به همین شکل به سوختن ادامه می‌دهد. البته استثمار شوروی در قرن ۲۰ میلادی باعث شده بود تا بیشتر این گازهای طبیعی خاموش شوند.

چرا به آذربایجان سرزمین آتش می گویند؟

«آذر» ( عربی ) در معنای آتش ( تکواژ, مأخوذ از معانی کهن مصدر آتماق (atmaq) در ترکی باستان در معنای, «جهیدن جرقه» ) است و همچنین نام باستانی «آتورپاتکان» در زبان دری ( هندی ) به معنی سرزمینی می‌باشد که از آتش مقدس در آن نگهداری می‌شود. علاوه بر آن یونانی‌های باستان اعتقاد داشتند طبق اساطیر یونانی زمانی که «پرومتئوس» آتش را از خدایان دزدید و به بشر داد، خدای خدایان رومی یعنی زئوس او را به رشته کوه قفقاز برد و به آنجا بست تا سزای نافرمانی‌اش را ببیند. ظاهراً تمامی این موارد به آذربایجان برمی‌گردد اما احتمالاً دلیل اصلی دادن این لقب به این کشور، شعله‌های موجود در کوه‌های آن است که از زمان‌های قدیم در طول تاریخ شعله‌ور بوده‌اند.

آذربایجان معاصر

اهمیت تاریخی آتش در جمهوری آذربایجان، در اعماق فرهنگ و آداب و رسوم این کشور ریشه دارد. در واقع شعله‌های آتش به نماد ملی این کشور تبدیل شده‌اند. آتشگاه در نزدیکی باکو و کوه سوزان یا همان «یانار داغ» (Yanar Dag)، از جمله جاذبه های گردشگری معروف این کشور هستند و همانطور که از نامشان می‌توان حدس زد، با آتش در ارتباط بوده و گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا به سمت خود می‌کشانند. همچنین می‌توانید به سمت آستارا در نزدیکی مرز  جمهوری آذربایجان با ایران بروید و از چشمه‌ی «یانار بولاغ» (Yanar Bulag ) دیدن کنید که اگر آب آن جرقه بخورد، شعله‌ور می‌شود. در نهایت یک چیز را می‌توان با قاطعیت گفت و آن این است که لقب سرزمین آتش کاملاً شایسته‌ی آن است و آذربایجان توانسته حتی در قرن ۲۱ میلادی نیز این لقب را همچنان برای خود نگه دارد.

منبع: theculturetrip.com